Azərbaycanı ikiyə parçalayan müqavilə

1813-cü ilin bu günündə o dövrün iki ən böyük dövləti olan İran dövləti ilə Rusiya imperiyası arasında Gülüstan müqaviləsi imzalanıb.Onu  bəzən sülh müqaviləsi kimi təqdim etsələr də ordakı şərtlərlə tanışan olan hər bir kəs əslində heç də belə olmadığını bilir...

Bu müqaviləyə əsasən Naxçıvan və İrəvan xanlıqlarını çıxmaq şərtilə Arazın şimalındakı bütün Azərbaycan xanlıqları Rusiyanın təbəəliyinə keçirdi. Sonradan, 1828-ci ildə, ikinci Rusiya-İran müharibəsindən sonra, balaca Türkmənçay kəndində daha bir “sülh” müqaviləsi imzalanacaq və bu dəfə Naxçıvan və İrəvan xanlıqları da Rusiyaya qatılacaqdı. On bir maddədən ibarət olan Gülüstan müqaviləsinin  mətni  Böyük Britaniyanın Qacar imperiyasındakı nümayəndəsi Ser Qor Ousli tərəfindən hazırlanmışdı.

Müqavilə 12 oktyabr 1813-cü ildə Rusiya tərəfindən Nikolay Rtişev, İran tərəfindən isə Mirzə Əbülhəsən xanın iştirakı ilə Zeyvə çayı yaxınlığındakı Gülüstan kəndində bağlanılıb.

Bu gün bu tarixdən 208 il ötür.  O dövrdə imperiya maraqlarını güdən dövlətlərin apardıqları siyasət nəticədə belə bir sonluğu hazırladı..Azərbaycan torpaqlarının yarısı, yəni şimal hissəsi - Rusiyanın, cənub hissəsi isə İranın tərkibində qalmaqla bölüşdürüldü.

Ancaq tarixi ədalətsizliyi tarix özü gec-tez bərpa edir...Azərbaycanı dəflələrlə bu cür siyasi maraqların güdazına çevirməyə, onun ərazilərini qoparmağa çalışsalar da bacarmadılar..

Ölkəmiz 20-ci əsrin əvvəllərində və sonunda iki dəfə müstəqillik qazandı və bugün də öz qələbələrini qazanmaqda davam edir..44 günlük vətən müharibəsi isə bütün bunların əyani sübutu olaraq tarixə yazıldı...